Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U.2022.583 ze zm.) wprowadziła szereg udogodnień dla obywateli Ukrainy przybywających do Polski w związku z toczącym się konfliktem zbrojnym.

INFORMACJE OGÓLNE – LEGALNY POBYT
 
Ustawa dopuściła legalność pobytu obywateli Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do 30.09.2025 r. (po nowelizacji), którzy przybyli po dniu 24.02.2022 r. i deklarują zamiar pozostania.
 
Przedłużony z mocy prawa do 30.09.2025 r. (zmieniony ustawą z dnia 15 maja 2024 r.
o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw - Dz.U.2024.854) został także legalny pobyt na podstawie wizy krajowej (typ D) lub zezwolenia na pobyt czasowy, jeżeli ostatni dzień pobytu obywatela Ukrainy na podstawie w/w dokumentów przypada w okresie po 24.02.2022 r.
W przypadku obywatela Ukrainy, którego ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu na terytorium RP na podstawie wiz Schengen (typ C), dokumentu pobytowego, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającego jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich wydanego przez właściwy organ innego państwa obszaru Schengen, albo innego dokumentu pobytowego wydanego przez organ tego państwa, uprawniającego do podróży po terytorium innych państw tego obszaru oraz ruchu bezwizowego przypada w okresie po 24.02.2022 r.,
a pobyt rozpoczął się przed tym dniem - uznaje się za legalny do 30.09.2025 r.
Także w przypadku upływu okresów ważności po 24.02.2022 r. dokumentów wydanych obywatelom Ukrainy – karty pobytu, polskich dokumentów tożsamości, dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany" – ulegają one przedłużeniu z mocy prawa do 30.09.2025 r.
 
INFORMACJE DLA PRACODAWCY

W świetle obowiązujących przepisów możliwe jest zatrudnienie obywateli Ukrainy
w uproszczonej procedurze na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku
z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
 
Stan prawny obowiązujący do 30.06.2024 r.:
W myśl art. 22 w/w ustawy obywatel Ukrainy, który na dzień 24.02 br. legalnie przebywał lub po 24.02 przybył na terytorium RP jest uprawniony do legalnego wykonywania pracy jeżeli pracodawca powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania powiatowy urząd pracy.
 
Stan prawny obowiązujący od 01.07.2024 r.:

1. Obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

2. Pracodawca składa ponownie powiadomienie do urzędu pracy w terminie 7 dni od wystąpienia następujących okoliczności

Zmiany w powiadomieniu również w przypadku zezwolenia na pobyt czasowy i prace:

1. obowiązek złożenia powiadomienia będzie dotyczyć również przypadku gdy obywatel Ukrainy wcześniej pracował u pracodawcy na podstawie zezwolenia na pracę lub oświadczenia i zamierza kontynuować pracę u tego samego podmiotu przy jednoczesnej zmianie dokumentu umożliwiającego pracę na zezwolenie na pobyt czasowy i pracę podając jako podstawę swojej pracy powiadomienie. Powiadomienie w takim przypadku powinno zostać złożone w ciągu 7 dni od dnia, w którym cudzoziemiec poinformował pracodawcę o doręczeniu mu decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Nowe rozwiązanie nie będzie wymagało aby w przypadku kontynuacji podmiot był zmuszony do rozwiązania umowy o pracę z cudzoziemcem i zawarcia nowej umowy tak jak to było dotychczas;
2. w przypadku zezwoleń na pobyt czasowy i pracę, stroną postępowania jest wyłącznie cudzoziemiec, co oznacza, że informację o udzieleniu tego zezwolenia podmiot powierzający pracę może uzyskać wyłącznie od niego. W celu zapobiegania nadużyciom związanym z powierzaniem pracy cudzoziemcom w tym trybie - przepis nakłada na cudzoziemca obowiązek powiadomienia pracodawcy o otrzymaniu decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w terminie 7 dni liczonych od dnia jej doręczenia. Przepis przewiduje, że praca w tym okresie jest uznawana za legalną.
   W przypadku gdy cudzoziemiec nie dopełni obowiązku przekazania informacji o doręczeniu decyzji pobytowej we wskazanym terminie – cudzoziemiec nie będzie uprawniony do wykonywania pracy na podstawie powiadomienia;
3. nałożenia na wojewodę obowiązku pouczenia cudzoziemca o wymogu poinformowania pracodawcy o otrzymaniu decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę wydanego w związku z pracą na podstawie powiadomienia.

Tak jak dotychczas powiadomienie o podjęciu pracy przez obywatela Ukrainy może nastąpić wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl (wymaga to posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub profilu zaufanego ePUAP).
 
Należy pamiętać, że jeśli obywatel Ukrainy nie należy do kategorii osób, którzy mogą wykonywać w Polsce pracę bez zezwolenia, pracodawca musi uzyskać dla niego jeden
z dokumentów tj. zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (jeżeli posiada legalną podstawę pobytu) lub zgłosić powiadomienie o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy.
 
Z obowiązku złożenia powiadomienia jest zwolniony pracodawca jeśli zatrudnia obywatela Ukrainy, który korzysta z dostępu do rynku pracy na podstawie art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
 

Przywołane zmiany wynikają z rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 25 października 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (Dz. U. z 2022 r. poz. 2204).